بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی و بیماری خود ایمنی است که در هر سنی میتواند فرد را درگیر کند. شما عزیزان توجه کنید اگر این بیماری را درمان نکنید، مشکلات جدی سلامتی برای شما ایجاد میشود. در این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل برای شما شرح می‌دهیم که بیماری سلیاک چیست، همچنین علائم آن را معرفی کرده و سپس نحوه درمان آن را به طور کامل بیان میکنیم.
بیماری سلیاک چیست؟
در بیماری سلیاک سیستم ایمنی افراد، هنگام خوردن گلوتن به بافت‌های خودشان حمله میکنند. درنتیجه بدن شما نمی‌تواند مواد مغذی را به طور کامل دریافت کند، همچنین باعث آسیب به روده کوچک شما میشود. این بیماری ارثی است و در هر سنی میتواند شروع شود.
علائم بیماری سلیاک چیست؟
افرادی که مبتلا به سلیاک هستند با خوردن غذاهای حاوی گلوتن علائمی مانند اسهال همراه با بوی نامطبوع، دل‌درد، نفخ، کم‌خونی، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، سوءهاضمه و یبوست را تجربه میکنند.
همچنین کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است به خوبی رشد نکنند و حتی در برخی از بیماران، بلوغ آنها به تأخیر می‌افتد.
البته دقت کنید که کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان در معرض مشکلات گوارشی قرار می‌گیرند.
کودکان مبتلا به بیماری سلیاک علائمی مانند تهوع، استفراغ، اسهال مزمن، شکم متورم، یبوست، گاز معده، مدفوع رنگ‌پریده و بدبو، همچنین ناتوانی در جذب مواد مغذی را تجربه میکنند. همچنین ممکن است به مینای دندان آنها مشکل جدی وارد شود. علاوه بر این موارد، ممکن است دچار کم‌خونی، کاهش وزن، تحریک‌پذیری، قدکوتاه، تأخیر بلوغ و عدم رشد نیز شوند.
علائم غیر گوارشی بیماری سلیاک چیست؟
همانطور که برای شما به طور کامل شرح داده شد در بیماری سلیاک، روده کوچک شما نمی‌تواند به درستی مواد غذایی را جذب کند. درنتیجه این مورد در طولانی‌مدت باعث مشکلات سلامتی بیشتری برای شما خواهد شد. حتی ممکن است شما عزیزان دچار تشنج، خستگی، بی‌حالی، درد یا حتی مشکلات بینایی شوید. سایر علائم غیر گوارشی بیماری سلیاک را به طور خلاصه در این بخش از جوان ایرانی با همدیگر بررسی میکنیم.
سایر علائم غیر گوارشی بیماری سلیاک شامل:
کمبود آهن
سردرد یا میگرن
اختلالات کبدی مانند کبد چرب
اختلالات پریودی
پوست خارش‌دار و تاول‌دار
هیپراسپلنیسم در واقع زمانی که طحال شما به درستی کار نمیکند.
بی‌حسی و گزگز در پاها و دست‌های شما یا نوروپاتی محیطی
اختلال شناختی
استئومالاسی
زخم‌های دهانی و آفت دهان
بثورات خارش‌دار و تاول‌دار یا بیماری درماتیت هرپتی
آسیب عصبی یا نوروپاتی محیطی
اختلال در تعادل بین گفتار یا آتاکسی
کاهش وزن ناخواسته
ناباروری و مشکلات باردارشدن
درد مفاصل
پوکی استخوان و از دست دادن تراکم استخوان
عوامل خطر بیماری سلیاک
برخی از افراد مستعد ابتلا به بیماری سلیاک هستند درواقع احتمال این بیماری در آنها بیشتر است. اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به بیماری سلیاک یا درماتیت هرپتی فرمیس باشد، احتمال درگیری فرد دیگری از اعضای خانواده به این بیماری بسیار زیاد است. دیابت نوع ۱، سندروم داون یا سندروم ترنر، بیماری خود ایمنی تیروئید، کولیت میکروسکوپی یا کولیت لنفوسیتی همچنین بیماری ادیسون، احتمال ابتلا به بیماری سلیاک را بالا می‌برد.
انواع بیماری سلیاک
بیماری سلیاک به سه دسته تقسیم میشود که هرکدام از این بیماری‌ها علائم و نشانه‌های خاص خود را دارد.
سلیاک کلاسیک
افراد مبتلا به سلیاک کلاسیک در جذب مواد مغذی ناتوان هستند و بدنشان آن‌طور که باید این مواد را جذب نمیکند. معمولاً علائمی مانند اسهال، مدفوع بدبو، کاهش وزن و عدم رشد در کودکان را مشاهده میکنند.
سلیاک غیر کلاسیک
در سلیاک غیر کلاسیک، بیماران نشانه‌هایی که ناشی از مشکلات جذب مواد مغذی باشد را نشان نمی‌دهند، اما علائم دیگری دارند. نشانه‌هایی که ناشی از بیماری‌های خود ایمنی است شامل نفخ، درد شکم، کم‌خونی، خستگی، میگرن، گزگز و بی‌حسی در دست یا پا، مشکل کاهش وزن، ناباروری، افسردگی، اضطراب و خارش پوست را تجربه میکنند.
بیماری سلیاک خاموش
افرادی که مبتلا به بیماری سلیاک خاموش هستند، هیچ‌گونه علائمی ندارند اما به مرور زمان روده کوچک آنها آسیب می‌بیند.
بیماری‌های خود ایمنی شایع
ازآنجایی‌که بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی محسوب میشود، در این بخش از مجله جوان ایرانی به بررسی برخی از بیماری‌های خود ایمنی می‌پردازیم و آنها را در گروه‌های جدا دسته‌بندی میکنیم.
بیماری‌های درگیر کننده مفاصل و عضلات
این نوع از بیماری‌ها شامل آرتریت پسوریاتیک، آرتریت روماتوئید، سندروم شوگرن، لوپوس اریتماتوز سیستمیک است.
آرتریت پسوریاتیک: معمولاً افراد مبتلا به پسوریازیس را درگیر میکند و نوعی التهاب مفصلی شناخته میشود.
آرتریت روماتوئید: این بیماری با تورم، درد و سفتی مفاصل همراه است و یک بیماری مزمن شناخته میشود.
سندروم شوگرن: خشکی چشم و دهان ازجمله علائم سندروم شوگر است. این نوع سندروم بخش‌هایی از بدن مانند چشم و دهان درگیر میکند.
لوپوس آریتماتوز سیستمیک: در این بیماری مفاصل، ریه‌ها، کلیه‌ها، پوست و عروق خونی تحت تأثیر قرار گرفته و باعث التهاب فراگیر در سراسر بدن میشوند.
بیماری‌هایی که باعث درگیر شدن سیستم گوارش میشود
این نوع بیماری‌ها که سیستم گوارشی فرد را درگیر میکند، شامل بیماری کرون، بیماری سلیاک و کولیت اولسراتیو است.
بیماری کرون: این بیماری موجب درد شکم و اسهال شدید شده و یک نوع بیماری التهابی روده است.
بیماری سلیاک: همانطور که در این مطلب از مجله جوان ایرانی به طور کامل این بیماری بررسی شد، پس از مصرف گلوتن سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله میکند.
کولیت اولسراتیو: این بیماری موجب التهاب و زخم در لایه داخلی روده بزرگ و رکتوم شده و نوع بیماری التهابی روده است.
بیماری‌های خود ایمنی که باعث درگیر شدن سیستم درون‌ریز میشود
ازجمله بیماری‌هایی که سیستم درون‌ریز را درگیر میکند، بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری آدیسون نام دارد.
بیماری گریوز باعث افزایش فعالیت غده تیروئید یا پرکاری تیروئید شده و درواقع نوعی اختلال خود ایمنی محسوب میشود.
تیروئیدیت هاشیموتو: در این بیماری سیستم ایمنی به تیروئید حمله کرده و باعث کم‌کاری آن میشود.
بیماری آدیسون: این بیماری درواقع باعث کم‌کاری غدد فوق کلیه و کاهش تولید هورمونهای کورتیزول و آلدوسترون میشود.
انواع بیماری‌های خود ایمنی پوستی
بیماری‌های درماتومیوزیت و پسوریازیس ازجمله بیماری‌های خود ایمنی پوستی محسوب میشود.
بیماری درماتومیوزیت: این بیماری باعث ضعف عضلانی و بثورات پوستی میشود. البته شما عزیزان باید بدانید که درماتومیوزیت یک بیماری بسیار نادر است.
بیماری پسوریازیس: این بیماری نیز باعث ایجاد لایه‌های ضخیم روی پوست میشود. در این بیماری سرعت تولید سلول‌های جدید پوست، بیشتر از ریزش سلول‌های مرده است.
درماتیت سبورئیک: برخی از پزشکان معتقد هستند که علائم این بیماری بر اثر پاسخ سیستم ایمنی بدن به یک قارچ یا نوعی میکروارگانیسم است که بر روی پوست انسان زندگی میکند. البته علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است.
دقت کنید بیمارانی که مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی هستند، ممکن است به طور هم‌زمان به چندین نوع از این بیماری‌ها مبتلا شوند. بنابراین باید هنگام مراجعه به پزشک تمامی علائم خود را شرح دهید.
اختلالات پوستی بیماران سلیاک
طی تحقیقات انجام شده توسط مجله تیم پزشکی مجله جوان ایرانی و همچنین طی جدیدترین مطالعات پزشکان، افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند درگیر اختلالات شایع پوست نیز قرار می‌گیرند. خطر ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و آلوپسی در اینگونه بیماران افزایش می‌یابد.
دقت کنید در حال حاضر تنها درمان بیماری سلیاک، پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن است. بنابراین شما عزیزان اگر مبتلا به سلیاک هستید، باید دقت کنید که حتماً از مواد غذایی که حاوی گلوتن هستند پرهیز کنید.
اختلال راش در بیماران سلیاک
ازجمله دیگر علائم غیر گوارشی بیماری سلیاک، راش یا درماتیت هرپتیفورمیس است. راش زمانی که بدن شما نمی‌تواند گلوتن را تحمل کند ایجاد میشود. همچنین مراقب باشید خارش پوست ممکن است روی باسن، آرنج، زانو، پوست سر و بالاتنه شما ایجاد شود.
بیمارهای چشمی در سلیاک
یکی دیگر از عوارض بیماری سلیاک این است که چشمان شما ممکن است دچار مشکلاتی شود. شما عزیزان باید بدانید برای اینکه چشمان شما عملکرد خوبی داشته باشد، به ویتامین و کلسیم نیاز دارد. این در حالیست که بیماری سلیاک باعث عدم جذب مواد مغذی توسط بدن میشود. مشکلاتی از قبیل تاری دید، آب‌مروارید، خشکی چشم، رتینوپاتی دیابتی یا ضایعات شبکیه، تومور کاذب مغزی یا فشار در سر، از دست دادن بینایی یا سایر مشکلات خود ایمنی که باعث کاهش بینایی میشود در شما بروز پیدا میکند.
آیا بیماری سلیاک ارثی است؟
بله بیماری سلیاک ارثی است. درواقع اگر در بستگان درجه‌یک خود فردی دارید که مبتلا به سلیاک است، احتمال ابتلا به این بیماری در شما ۱۰ برابر بیشتر از سایرین است. دقت کنید که این بیماری میتواند در هر سنی با مصرف گلوتن آغاز شود.
زمان مراجعه به پزشک در بیماری سلیاک
برای تشخیص بیماری سلیاک حتماً نیاز است که به پزشک مراجعه کنید. درواقع اگر شما دچار اسهال یا هرگونه ناراحتی گوارشی هستید که بیشتر از دو هفته طول کشیده، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. همچنین اگر کودک شما رشد کافی نمیکند یا اینکه رنگ فرزند شما پریده، قبل از شروع رژیم غذایی بدون گلوتن، نیاز است که با پزشک مشورت کنید. اگر قبل از انجام بیماری سلیاک مصرف گلوتن را قطع کنید یا کاهش دهید، نتیجه آزمایش تغییر میکند.
اگر در خانواده شما فردی مبتلا به بیماری سلیاک وجود دارد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا بیماری سلیاک یک عامل خطرناک برای دیابت نوع یک است. بنابراین سهل‌انگاری نکنید و این موضوع را جدی بگیرید.
بسیاری از بیماران سلیاک خودشان نمی‌دانند به این بیماری مبتلا هستند.
دو آزمایش خون میتواند به تشخیص این بیماری کمک کندو
آزمایش سرولوژی که به دنبال آنتی‌بادی در خون شما است. درواقع سطوح بالای برخی از پروتئین‌های آنتی‌بادی نشان‌دهنده این است که بدن شما واکنش ایمنی نسبت به گلوتن دارد.
آزمایش ژنتیکی برای آنتی‌ژن‌های لکوسیت انسانی نیز برای بیماری سلیاک توسط پزشکان تجویز میشود.
از طریق این آزمایش‌ها پزشک متوجه میشود که شما بیماری سلیاک دارید. در این صورت احتمالاً آندوسکوپی نیز برای شما تجویز میکند تا روده کوچک شما را بررسی کرده و نمونه بافت کوچک یا بیوپسی برای بررسی اینکه به پرس‌های روده آسیب‌رسیده یا خیر تجویز کند.
نحوه مراجعه به پزشک در بیماری سلیاک
اگر بیماری سلیاک دارید قبل از مراجعه به متخصص، حتماً سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید را در برگه یادداشت کرده تا فراموش نکنید. اغلب سؤالات به این ترتیب است:
آیا این وضعیت من موقتی است یا طولانی‌مدت؟
چه درمان‌هایی برای من کمک‌کننده است؟
آیا رژیم غذایی بدون گلوتن برای من خوب است؟
من به چه آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
پزشک نیز در ادامه سؤالاتی را از شما می‌پرسد:
چه کارهایی باعث بهبود علائم شما میشود؟
چه مواردی علائم شما را برتر میکند؟
چه داروها و مسکن‌هایی در طول روز مصرف میکنید؟
آیا شما کم‌خونی یا پوکی استخوان دارید؟
آیا علائم شما شدید است یا خیر؟
این نشانه‌های شما در طول روز به طور مداوم است و یا گاه به گاه تغییر میکند؟
عوامل تأثیرگذار درنتیجه آزمایش سلیاک
دقت کنید برخی از عوامل ممکن است باعث ایجاد نتایج مثبت کاذب در آزمایش سلیاک شود.
♦ درواقع افرادی که مبتلا به اختلالات خود ایمنی مانند دیابت نوع یک، آرتریت پسوریاتیک یا روماتوئید، همچنین مبتلا به بیماری‌های کبد و نارسایی قلبی هستند، احتمال خطا در آزمایش آنها وجود دارد. پزشک برای برطرف کردن این عامل خطا آنتی‌بادی‌های دیگری نیز برای رد مثبت کاذب یا منفی کاذب برای شما تجویز میکند یا اینکه بیوپسی روده کوچک انجام میدهد.
♦ یکی دیگر از عواملی که بر نتیجه آزمایش سلیاک تأثیر می‌گذارد، عدم مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن در زمان آزمایش است. در برخی از افراد اگر در زمان آزمایش مواد خوراکی حاوی گلوتن مصرف نکنند، باعث منفی شدن کاذب آزمایش میشوند. بنابراین اگر می‌خواهید برای آزمایش سلیاک اقدام کنید، حتماً رژیم غذایی روزانه خود را مانند گذشته ادامه دهید تا نتایج تست شما واقعی باشد.
طول درمان بیماری سلیاک
اکثر بیماران بلافاصله پس‌ازاینکه متوجه بیماری سلیاک شدند و درمان را آغاز کردند، علائم آنها شروع به بهبودی میکند. البته شما عزیزان باید بدانید که میزان این بهبودی بستگی به میزان آسیبی دارد که به شما وارد شده است. ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم اینگونه بیماران رو به بهبودی رود و همچنین چندین ماه طول بکشد تا روده به طور کامل بهبود یابد.
شما عزیزان باید نسبت به رژیم غذایی خود بسیار سختگیر باشید تا بتوانید از عوارضی که این بیماری برای شما ایجاد میکند پیشگیری کنید.
بیماری سلیاک مقاوم به درمان
اگر بیماری سلیاک شما مقاوم به درمان است، باید بدانید که با راهکارهای خانگی ممکن است روده کوچک شما بهبود نیابد. سپس باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و نظر او را جویا شوید. اما شما عزیزان باید بدانید که در حال حاضر هیچ درمان اثبات‌شده‌ای برای اینگونه بیماری وجود ندارد. فقط میتوانید با تغییر شیوه زندگی و رژیم غذایی بدون گلوتن علائم خود را کاهش دهید.
چشم‌انداز افراد مبتلا به بیماری سلیاک
آسیب‌های ناشی از بیماری سلیاک پس از تشخیص و عدم مصرف گلوتن بهبود می‌یابد و قابل جبران است. اگر پس از قطع مصرف گلوتن باز هم علائم بیماری در شما وجود دارد، ممکن است حتی بدون اینکه خودتان متوجه شوید، در حال مصرف گلوتن باشید یا اینکه یک بیماری دیگر در کنار سلیاک داشته باشید. اما یک خبر خوب برای شما این است که تنها ۵ درصد افراد مبتلا به بیماری سلیاک مقاوم به درمان هستند و اینگونه افراد به رژیم غذایی پاسخ نمی‌دهند.
عوارض مصرف گلوتن در بیماری سلیاک
اگر بیماری سلیاک را دیر تشخیص دهید یا حتی پس از تشخیص بیماری، گلوتن را متوقف نکنید، علائم این بیماری در بدن شما شدیدتر خواهد شد. حتی این نشانه‌ها ممکن است بر سیستم عصبی شما نیز تأثیر بگذارد، برخی از این تأثیرات منفی قابل بازگشت نیستند.
پایبندی به رژیم غذایی بدون گلوتن
هرچند رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است برای بیماران کمی سخت باشد، زیرا باید برچسب‌های مواد غذایی را به‌دقت بخوانند و به‌طورکلی برای مواد اولیه غذاها را نیز مراقب باشند تا بدون گلوتن باشد. اما سعی کنید نسبت به رژیم غذایی خود حساس باشید.
جالب است بدانید منابع فراوانی وجود دارد که به شما کمک میکند تا از رژیم غذایی بدون گلوتن بهره ببرید. در این مقاله از جوان ایرانی نیز به طور کامل مواد غذایی بدون گلوتن و گلوتن دار برای شما شرح داده شده است. امید است که بتوانید رژیم غذایی مناسبی پیش بگیرید.
بهترین درمان بیماری سلیاک
بیمارانی که سلیاک دارند باید مراقب تغذیه خود باشند. آنها تا پایان عمر باید رژیم غذایی فاقد گلوتن را رعایت کنند. معمولاً کودکان بین ۳ تا ۶ ماه بهبود می‌یابند. ولی روند بهبودی بزرگسالان ممکن است تا ۲ سال ادامه یابد.
معمولاً بیمارانی که سلیاک دارند به شکر، تخم مرغ و برخی از روغنها حساسیت بسیار زیادی دارند. به همین دلیل باید از مصرف اینگونه مواد خودداری کنند. همچنین از غذاهایی که سس‌های زیادی دارند نیز پرهیز کنند.
بیماران مبتلا به سلیاک از کیک‌ها و تمام شیرینیجاتی که در آنها از گلوتن استفاده شده باید اجتناب کنند.
همچنین اینگونه افراد باید غذاهای فرآوری شده نظیر سوسیس، کالباس، ماکارونی، رشته‌فرنگی و قهوه را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
احتمالاً این سؤال برای شما ایجادشده که اگر قرار باشد بیماران مبتلا به سلیاک برخی از غذاها را حذف کنند، پس ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز بدنشان را از کجا تأمین کنند؟
اینگونه افراد میتوانند از میوه‌ها و سبزی‌ها به صورت پخته و بسیار تازه، گوشت، لبنیات کم‌چرب، همچنین ماهی و برنج به وفور استفاده کنند.
اینگونه بیماران باید مواد غذایی که حاوی گندم، جو، چاودار دارند، پرهیز کرده و به جای آن برنج، عدس، سیب زمینی و لوبیا را جایگزین کنند.
دقت کنید برخی از داروها و حتی خمیردندان‌ها نیز ممکن است گلوتن داشته باشند، بنابراین از محصولات بدون گلوتن استفاده کرده و قبل از خرید به برچسب کالاها دقت کنید.
غذاهای فرآوری شده حاوی گلوتن شامل گرانولا، سیب زمینی سرخ‌کرده، چیپس سیب زمینی، آب‌نبات، سوپ، سس سالاد، همبرگرهای گیاهی و سویا است. همچنین غذاهای بدون گلوتن شامل میوه‌ها، سبزیجات، گوشت، مرغ، ماهی و سایر غذاهای دریایی، لبنیات لوبیا و آجیل است. ازجمله نشاسته‌ها و غلات بدون گلوتن نیز میتوان به برنج، ذرت، سویا، سیب زمینی، لوبیا، ذرت خوشه‌ای، ارزن، کتان و چیا اشاره کرد.
دقت کنید که گندم چاودار، جو، نشاسته، گندم و مخمر آبجو همیشه گلوتن دارند.
توصیه‌های مفید برای بیماران سلیاک
در این مطلب از مجله جوان ایرانی به برخی از راهنمایی‌ها و توصیه‌های مفید برای زندگی با بیماری سلیاک می‌پردازیم.
ابتدا یک لیست و دستورالعمل تهیه کنید، برای مواد غذایی بدون گلوتن که به راحتی بتوانید به آنها دسترسی داشته باشید. حتی بدون فکر کردن آنها را میل کنید.
چندین رستوران را بررسی کنید و از منوهای آنها مطمئن شوید که بدون گلوتن هستند. در این صورت میتوانید در هنگام گرسنگی به راحتی آن رستوران‌ها را دنبال کرده و غذای موردعلاقه خود را سفارش دهید.
در کیف، میز کار و حتی در ماشین چندین تنقلات بدون گلوتن نگهداری کنید تا هنگامی‌که از منزل دور هستید نیز خوراکی برای خوردن داشته باشید.
چندین نوار برای تست گلوتن را همیشه به همراه خود داشته باشید که برای غذاهایی که از محتویات آنها اطلاع ندارید، میزان گلوتنشان را مورد آزمایش قرار دهید.
دقت کنید که بیماری سلیاک برای همیشه رژیم غذایی و همچنین سبک زندگی شما را تغییر میدهد. بنابراین اصلاً گله و شکایت از این نوع سبک زندگی خود نداشته باشید. بلکه تمام تمرکز خود را برای بهتر شدن تغییرات به کار بگیرید. شما باید بدانید که اگر گلوتن مصرف کنید به روده کوچک خود به تدریج آسیب وارد میکنید.، بدون اینکه حتی برای سال‌ها دلیل آن را بدانید. حتی این بیماری ممکن است علائم ناراحت‌کننده‌ای برای شما ایجاد کند. بنابراین با یک رژیم غذایی ساده و بدون گلوتن سلامتی را به زندگی خود بازگردانید.
عوارض بیماری سلیاک درمان نشده
اگر شما عزیزان بیماری سلیاک خود را به درستی تشخیص ندهید یا اینکه به دنبال درمان آن نباشید، ممکن است منجر به عوارضی مانند بیماری قلبی، نارسایی کبد، سوءتغذیه، کمبود آهن، ناباروری و سقط‌جنین، اختلال در عملکرد کیسه صفرا و پوکی استخوان شوید.
همچنین ممکن است مبتلا به کمبود ویتامین و مواد معدنی، سرطان روده کوچک و لنفوم غیر هوچکین و همچنین نارسایی پانکراس شوید.
علاوه بر این توجه کنید اگر بیماری سلیاک خود را درمان نکنید ممکن است مبتلا به علائم عصبی شامل اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی ADHD، تشنج، زوال عقل، نوروپاتی و عدم هماهنگی عضلات شوید.
سایر بیماری‌هایی که ممکن است در صورت عدم درمان بیماری سلیاک برای شما ایجاد شود شامل:
دیابت نوع ۱
مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس
درماتیت هرپتی فرمیس یا بثورات پوستی خارش‌دار
میگرن
کوتاهی قد
بیماری‌های قلبی
سرطان روده
سخن پایانی
همانطور که مشاهده کردید بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که شما عزیزان با مصرف گلوتن باعث تشدید علائم این بیماری می‌شوید، همچنین سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های روده کوچک حمله میکند. بنابراین اگر می‌خواهید از شر علائم پوستی و گوارشی سلیاک در امان باشید، رژیم غذایی بدون گلوتن را فراموش نکنید.
بیماری سلیاک چیست؟ آیا درمان دارد؟ روش‌های تشخیص آن
